محمد محسن خضری
طراح نشانه | طراح هویت بصریمحمد محسن خضری
طراح نشانه | طراح هویت بصریطراحی قلم کوفی‌خراسانی
علاقه من به آثار هنر ایران به خصوص آثار قرون پنجم تا هفتم هجری، سبب شده موضوع پایان نامه کارشناسی ارشدم را از میان آثار هنری این دوره انتخاب کنم.
عنوان این پایان نامه «بررسی طراحی حروف کتیبه های ظروف فلزی ایران در دوران سلجوقی» است و موضوع بخش عملی آن، طراحی یک مجموعه از حروف الفبا، بر اساس یافته های بخش نظری بود.
از آنجایی که خط کوفی خراسانی(غزنوی) و ثلث، خطوط اصلی کتیبه های ظروف فلزی سلجوقی را تشکیل می دهند، مبنای پروژه عملی نیز می‌بایست بر اساس آن‌ها انجام می شد. اولین سنگ قبر حضرت رضا(ع) از زیباترین نمونه های کوفی خراسانی است که به دلیل سالم بودن و علاقه ای که به احیاء آن داشتم، کتیبه‌ی آن را موضوع پروژه عملی خود قرار دادم.
اولین سنگ مرقد مطهّر قدیمی ترین سنگی که بر مزار حضرت امام رضا (ع) دیده شده سنگ مرمری با ابعاد 30×40 و قطر 6 سانتی متر می باشد که در اوایل قرن ششم بر مزار امام رضا(ع) نصب شده است . این سنگ از نفایس بسیار ارزشمند موزه آستان قدس رضوی است که از نظر تاریخی و نوع خط کوفی اهمیت فوق العاده دارد. سه کتیبه در حاشیه سنگ و یا کتیبه در سطح محرابی شکل آن نقش بسته است .
http://www.zameneahoreza.blogfa.com/cat-12.aspx ماخذ تصویر:
ماخذ اطلاعات تصویر( http://irdir.mihanblog.com/post/569)
هدف این پروژه احیاء خط کوفی خراسانی در قالب یک قلم نرم افزاری بود، به همین دلیل سعی شد با توجه به اصولی که در طراحی قلم باید مورد توجه قرار گیرد، خصوصیات تزیینی این خط تا حد امکان شبیه کتیبه‌ی اصل باشد و تغییرات در حد ضرورت صورت گیرد.
از آن جایی که تمام حروف الفبا در کتیبه این سنگ وجود نداشت، حروف باقیمانده را بر اساس سبک حروف موجود، ترسیم نمودم. از دیگر ویژگی‌های کتیبه های کوفی خراسانی که در طراحی قلم آن نیز حفظ شده، عدم استفاده از نقطه و اعراب است. همچنین علایم و اعداد در این قلم در نظر گرفته نشد، چرا که ضرورتی برای ساخت آن دیده نمی‌شود.
این قلم مخصوص نگارش کتیبه‌های قرآنی و احادیث طراحی شده است و بسیار علاقه دارم در حرم حضرت رضا(ع) برای استفاده در بنا و یا جهت نگارش احادیث آن حضرت برای تزیین فضا مورد استفاده قرار گیرد. این قلم را می‌توان به شیوه های مختلف بر سنگ، چوب، سفال و کاشی اجرا نمود.
جنبه های تزیینی قلم طراحی شده اهمیت بیشتری نسبت به خوانایی آن دارد. این یک قلم تزیینی محسوب می‌شود که کاربرد های مشخصی دارد، از این رو نمی‌توان آن را در اندازه های بسیار ریز یا برای متن‌هایی که خوانایی در آن‌ها اولویت اصلی را دارد استفاده نمود. خطوط کتیبه‌ها به دلیل تنوع حروف و تزیینات زیاد، زیبایی خاصی دارند که در مراحل تبدیل شدن به قلم به دلیل محدودیت‌های نرم افزاری بسیاری از خصوصیات آن‌ها به ناچار حذف می‌شود، اما در این قلم سعی نمودم تا جای ممکن خصوصیات تزیینی کتیبه‌ی اصل را حفظ کنم.
